Wat zijn de WCAG-normen precies?
WCAG, oftewel de Web Content Accessibility Guidelines, zijn internationaal erkende richtlijnen die ervoor zorgen dat websites en webapplicaties toegankelijk zijn voor mensen met verschillende beperkingen. Deze richtlijnen zijn ontwikkeld door het World Wide Web Consortium (W3C), een internationale gemeenschap die webstandaarden ontwikkelt om het volledige potentieel van internet te benutten.
Het doel van de WCAG-normen is duidelijk: zorgen dat digitale content voor iedereen toegankelijk is, ongeacht eventuele beperkingen. Dit omvat toegankelijkheid voor mensen met visuele, auditieve, motorische of cognitieve beperkingen. Door websites volgens deze richtlijnen te ontwikkelen, wordt digitale inclusie bevorderd.
Door de jaren heen zijn er verschillende versies van WCAG uitgebracht. WCAG 1.0 werd in 1999 gepubliceerd met 14 richtlijnen. In 2008 volgde WCAG 2.0 met een vernieuwde structuur gebaseerd op vier principes. WCAG 2.1, uitgebracht in 2018, voegde 17 nieuwe succescriteria toe met extra aandacht voor mobiele toegankelijkheid. De meest recente versie, WCAG 2.2, is in oktober 2023 gepubliceerd met negen nieuwe succescriteria die verdere verbeteringen bieden.
De 4 hoofdprincipes van WCAG
De WCAG-richtlijnen zijn gestructureerd rond vier fundamentele principes, vaak aangeduid als het POUR-model. Deze principes vormen de basis voor alle succescriteria binnen de richtlijnen:
Perceivable (Waarneembaar): Informatie en gebruikersinterface-componenten moeten zo worden gepresenteerd dat je deze kunt waarnemen. Dit betekent dat content beschikbaar moet zijn voor alle zintuigen. Praktische voorbeelden hiervan zijn tekstalternatieven voor afbeeldingen, ondertiteling bij video’s en een goede contrastverhouding tussen tekst en achtergrond.
Operable (Bedienbaar): Gebruikersinterface-componenten en navigatie moeten bedienbaar zijn voor iedereen. Dit houdt in dat je een website volledig moet kunnen bedienen met alleen een toetsenbord, dat je genoeg tijd hebt om content te lezen en te gebruiken, en dat er geen content is die epileptische aanvallen kan veroorzaken. Een voorbeeld is dat je menu’s en formulieren volledig met de Tab-toets moet kunnen doorlopen.
Understandable (Begrijpelijk): Informatie en de bediening van de gebruikersinterface moeten begrijpelijk zijn. De website moet voorspelbaar werken, met consistente navigatie en duidelijke foutmeldingen. Formulieren moeten bijvoorbeeld duidelijke labels hebben en foutmeldingen moeten concreet aangeven wat er mis is gegaan.
Robust (Robuust): Content moet robuust genoeg zijn om betrouwbaar geïnterpreteerd te kunnen worden door verschillende gebruikersagenten, inclusief hulptechnologieën. Dit betekent dat de code voldoet aan webstandaarden en correct geïnterpreteerd kan worden door schermlezers en andere hulpmiddelen. Een voorbeeld is dat alle HTML-elementen correct zijn genest en voorzien van de juiste ARIA-attributen waar nodig.
Conformiteitsniveaus: A, AA en AAA
WCAG kent drie conformiteitsniveaus die aangeven in welke mate een website voldoet aan de toegankelijkheidsrichtlijnen:
Niveau A is het minimumniveau van toegankelijkheid en omvat de meest fundamentele eisen. Hier vallen bijvoorbeeld onder: tekstalternatieven voor afbeeldingen, ondertiteling voor video’s en toetsenbordtoegankelijkheid. Dit niveau lost de grootste barrières op maar biedt nog geen optimale toegankelijkheid.
Niveau AA is het middelste niveau en omvat alle eisen van niveau A plus extra criteria. Dit niveau wordt in de meeste wetgeving als standaard gesteld. Het stelt onder andere eisen aan kleurcontrast (minimaal 4,5:1 voor normale tekst), audio-beschrijvingen bij video’s en consistente navigatie door de website.
Niveau AAA is het hoogste niveau van conformiteit en omvat alle eisen van niveaus A en AA plus extra strenge criteria. Dit niveau is vaak moeilijk volledig te bereiken, maar biedt optimale toegankelijkheid. Het stelt bijvoorbeeld eisen aan een hoger kleurcontrast (7:1), gebarentaalvertaling voor video’s en verminderde blokken tekst.
In Nederland en Europa is niveau AA de wettelijke standaard via het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid en de EU Web Accessibility Directive. Overheidsinstanties zijn verplicht hieraan te voldoen, en deze norm wordt steeds vaker ook voor commerciële websites als standaard beschouwd.
WCAG 2.1: Wat is er veranderd ten opzichte van 2.0?
WCAG 2.1 bouwt voort op WCAG 2.0 en voegt 17 nieuwe succescriteria toe die inspelen op de nieuwste technologische ontwikkelingen. De belangrijkste toevoegingen richten zich op drie gebieden:
Mobiele toegankelijkheid: Met de opkomst van mobiel internetgebruik zijn er specifieke criteria toegevoegd zoals oriëntatie van content (niet beperken tot alleen staand of liggend), mogelijkheid om invoer op meerdere manieren te doen, en touch-doelen die groot genoeg zijn (minimaal 44×44 pixels).
Cognitieve beperkingen: Er is meer aandacht voor gebruikers met cognitieve beperkingen, met criteria zoals identificatie van invoerdoeleinden (automatisch invullen van formulieren), mogelijkheid om content aan te passen, en reflow van inhoud zonder horizontaal scrollen bij 400% zoom.
Slechtziendheid: Voor slechtziende gebruikers zijn er verbeteringen zoals eisen aan tekstafstand (regelafstand, woordafstand), inhoudsweergave bij hoveren of focus, en niet-tekstueel contrast voor belangrijke grafische elementen.
Deze toevoegingen spelen in op het veranderende internetgebruik, de diversiteit aan apparaten en de verschillende behoeften van gebruikers.
Waarom zijn de WCAG-normen zo belangrijk?
De WCAG-normen zijn om verschillende redenen belangrijk:
Maatschappelijk belang: Digitale inclusie zorgt ervoor dat iedereen kan deelnemen aan de digitale samenleving. Ongeveer 16% van de wereldbevolking leeft met een vorm van beperking. Toegankelijke websites zorgen ervoor dat deze groep niet wordt uitgesloten.
In Nederland en Europa zijn er wettelijke vereisten zoals het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid en de EU Web Accessibility Directive. Deze wetgeving verplicht overheidsinstanties en steeds meer commerciële organisaties om aan de WCAG-normen te voldoen.
Naast het ethische en juridische aspect biedt toegankelijkheid ook commerciële voordelen. Een toegankelijke website bereikt een groter publiek, verbetert de gebruikerservaring voor alle bezoekers en heeft vaak een betere SEO-score. Zoekmachines waarderen goed gestructureerde, toegankelijke content.
Hoe test je of je website voldoet aan de WCAG-normen?
Het testen van een website op WCAG-conformiteit kan je op verschillende manieren doen:
Automatische tools zoals WAVE, axe of het IBM Equal Access Accessibility Checker kunnen snel een eerste scan uitvoeren. Deze tools identificeren technische problemen maar kunnen niet alle aspecten van toegankelijkheid beoordelen.
Handmatige controles zijn nodig om aspecten te beoordelen die automatische tools niet kunnen detecteren. Dit omvat het testen van toetsenbordnavigatie, betekenisvolle tekstalternatieven, en logische structuur van content.
Gebruikerstests met mensen met verschillende beperkingen geven waardevolle inzichten in daadwerkelijke gebruiksproblemen. Dit is de meest effectieve manier om de toegankelijkheid van je website te evalueren.
Na het testen is het opstellen van een toegankelijkheidsverklaring belangrijk. Hierin geef je aan welke onderdelen voldoen aan de WCAG-normen, welke nog niet, en wat je plan is om deze te verbeteren. Periodieke evaluatie is nodig omdat websites voortdurend worden bijgewerkt.
Veelvoorkomende toegankelijkheidsproblemen en hun WCAG-oplossingen
Enkele veelvoorkomende toegankelijkheidsproblemen en hun oplossingen volgens WCAG zijn:
Afbeeldingen zonder alternatieve tekst: Volgens WCAG-succescriterium 1.1.1 (niveau A) moet elke informatieve afbeelding een beschrijvend alt-attribuut hebben. Bijvoorbeeld: <img src=”logo.png” alt=”Buro voor de Boeg logo”>.
Te laag kleurcontrast: Succescriterium 1.4.3 (niveau AA) vereist een contrastverhouding van minimaal 4,5:1 voor normale tekst. Dit kun je oplossen door kleuren aan te passen of tekst te vergroten.
Niet-toegankelijke formulieren: Succescriterium 3.3.2 (niveau A) vereist dat formulierelementen duidelijke labels hebben. Bijvoorbeeld: <label for=”naam”>Uw naam:</label> <input type=”text” id=”naam”>.
Niet-toetsenbordtoegankelijke elementen: Succescriterium 2.1.1 (niveau A) vereist dat alle functionaliteit bedienbaar is via het toetsenbord. Dit kun je oplossen door correcte HTML-elementen te gebruiken of tabindex toe te voegen.
Hoe we je kunnen helpen met WCAG-implementatie
Bij Buro voor de Boeg hebben we uitgebreide ervaring met het ontwikkelen van toegankelijke websites en webapplicaties die voldoen aan de WCAG-normen. Onze diensten omvatten:
Toegankelijkheidsaudits waarbij we de volledige website evalueren op basis van WCAG 2.1 niveau AA. Na de audit krijg je een gedetailleerd rapport met concrete verbeterpunten.
Ontwikkeling van toegankelijke websites die vanaf de basis voldoen aan de WCAG 2.1 normering op minimaal niveau AA. Dit geldt voor allerlei soorten websites, van informatieve sites tot complexe webapplicaties.
We hebben specifieke expertise in WordPress en maken toegankelijke WordPress-sites die volledig voldoen aan de toegankelijkheidseisen. Voor verschillende gemeenten hebben we toegankelijke websites ontwikkeld.
Bij toegankelijkheidsprojecten werken we samen met een uitgebreid partnernetwerk van auditors, wat zorgt voor snelle doorlooptijden en gedegen resultaten.
Wil je meer weten over hoe je jouw website toegankelijk kunt maken volgens de WCAG-normen? Neem contact met ons op en we helpen je graag verder.