WCAG 2.1 AA is een internationaal erkende standaard voor webtoegankelijkheid, ontwikkeld door het World Wide Web Consortium (W3C). Deze richtlijnen vormen het middelste niveau van drie conformiteitsniveaus (A, AA, AAA) en worden wereldwijd beschouwd als de norm voor toegankelijke websites. WCAG 2.1 AA zorgt ervoor dat websites bruikbaar zijn voor mensen met diverse beperkingen, waaronder visuele, auditieve, motorische en cognitieve beperkingen. Deze standaard is niet alleen belangrijk voor inclusiviteit, maar vormt ook de basis voor wettelijke vereisten in veel landen, waaronder Nederland.
Wat is WCAG 2.1 AA?
WCAG 2.1 AA is een verzameling toegankelijkheidsrichtlijnen die bepalen hoe websites en webapplicaties toegankelijk gemaakt kunnen worden voor mensen met beperkingen. Deze richtlijnen zijn in 2018 gepubliceerd door het W3C als uitbreiding op de eerdere WCAG 2.0 standaard uit 2008. Het AA-niveau vertegenwoordigt een middenweg tussen het basisniveau A en het meest uitgebreide niveau AAA.
De richtlijnen zijn georganiseerd rond vier kernprincipes, ook wel bekend als POUR:
- Perceivable (Waarneembaar): Informatie en gebruikersinterface-componenten moeten op een manier worden gepresenteerd die gebruikers kunnen waarnemen.
- Operable (Bedienbaar): Gebruikersinterface-componenten moeten bedienbaar zijn voor alle gebruikers.
- Understandable (Begrijpelijk): Informatie en de bediening van de gebruikersinterface moeten begrijpelijk zijn.
- Robust (Robuust): Content moet robuust genoeg zijn om betrouwbaar geïnterpreteerd te kunnen worden door verschillende gebruikersagenten, waaronder hulptechnologieën.
WCAG 2.1 AA bevat alle richtlijnen van niveau A, plus aanvullende criteria die zorgen voor een hogere graad van toegankelijkheid. Het is ontwikkeld door experts op het gebied van webrichtlijnen en vertegenwoordigers van organisaties voor mensen met beperkingen.
Waarom is WCAG 2.1 AA belangrijk voor jouw website?
Het implementeren van WCAG 2.1 AA-richtlijnen biedt diverse belangrijke voordelen voor websites. Allereerst zorgt het voor digitale inclusiviteit, waardoor ongeveer 16% van de wereldbevolking met een beperking toegang krijgt tot online informatie en diensten.
Webtoegankelijkheid conform WCAG 2.1 AA biedt ook concrete voordelen:
- Breder bereik: Een toegankelijke website bereikt een groter publiek, inclusief mensen met tijdelijke of permanente beperkingen.
- Verbeterde gebruikerservaring: Toegankelijkheidsmaatregelen verbeteren de gebruikerservaring voor alle bezoekers, niet alleen voor mensen met beperkingen.
- Betere SEO: Veel toegankelijkheidsmaatregelen, zoals alt-teksten en duidelijke koppen, dragen ook bij aan betere zoekresultaten.
- Juridische compliance: In Nederland moeten overheidswebsites en -applicaties sinds 2018 voldoen aan de digitoegankelijkheidseisen, die gebaseerd zijn op WCAG 2.1 AA.
- Maatschappelijke verantwoordelijkheid: Het tonen van betrokkenheid bij inclusiviteit versterkt het merk en de reputatie van organisaties.
Webtoegankelijkheid gaat verder dan alleen voldoen aan technische vereisten. Het gaat om het creëren van een inclusieve digitale omgeving waar iedereen, ongeacht beperking, gelijkwaardig kan participeren.
Wat zijn de belangrijkste eisen van WCAG 2.1 AA?
WCAG 2.1 AA bevat tientallen succescriteria verdeeld over de vier kernprincipes. Hieronder staan enkele van de essentiële eisen per principe:
Waarneembaar:
- Tekstalternatieven voor niet-tekstuele content (zoals afbeeldingen)
- Ondertiteling en audiodescriptie voor video’s
- Aanpasbare weergave van content zonder verlies van informatie
- Voldoende kleurcontrast (minimaal 4.5:1 voor normale tekst)
- Tekst moet kunnen worden vergroot tot 200% zonder functionaliteitsverlies
Bedienbaar:
- Alle functionaliteit moet beschikbaar zijn via het toetsenbord
- Gebruikers hebben voldoende tijd om content te lezen en gebruiken
- Content veroorzaakt geen toevallen of fysieke reacties
- Gebruikers kunnen navigeren, content vinden en bepalen waar ze zich bevinden
- Invoermethoden anders dan toetsenbord (zoals aanraakscherm) moeten bruikbaar zijn
Begrijpelijk:
- Tekst moet leesbaar en begrijpelijk zijn
- Webpagina’s moeten voorspelbaar werken en verschijnen
- Gebruikers moeten worden geholpen bij het vermijden en corrigeren van fouten
- Formulierlabels en instructies moeten duidelijk zijn
Robuust:
- Compatibiliteit met huidige en toekomstige gebruikersagenten, inclusief hulptechnologieën
- Correcte HTML/CSS-code die voldoet aan webstandaarden
- Statusberichten moeten programmatisch bepaald kunnen worden
Deze richtlijnen zorgen samen voor een website die toegankelijk is voor een breed publiek, inclusief mensen die schermleessoftware, toetsenbordnavigatie of andere hulpmiddelen gebruiken.
Hoe verschilt WCAG 2.1 AA van niveau A en AAA?
De drie conformiteitsniveaus van WCAG vertegenwoordigen verschillende mate van toegankelijkheid, waarbij AA het algemeen aanvaarde minimumniveau voor wettelijke compliance is. Hier zijn de belangrijkste verschillen:
Niveau A (basis):
- Bevat de meest fundamentele toegankelijkheidseisen
- Verwijdert de grootste barrières voor mensen met beperkingen
- Is relatief eenvoudig te implementeren
- Biedt echter onvoldoende toegankelijkheid voor veel gebruikers met beperkingen
Niveau AA (standaard):
- Omvat alle niveau A-criteria plus aanvullende eisen
- Voegt belangrijke criteria toe zoals kleurcontrast, tekstgrootte en foutidentificatie
- Is de internationaal erkende standaard voor wettelijke toegankelijkheidseisen
- Biedt een goede balans tussen toegankelijkheid en praktische implementeerbaarheid
- Wordt aanbevolen voor alle websites en is verplicht voor overheidswebsites in Nederland
Niveau AAA (uitgebreid):
- Bevat alle A- en AA-criteria plus de meest stringente eisen
- Stelt hoge eisen aan bijvoorbeeld leesniveau van tekst (lager dan brugklasniveau)
- Vereist gebarentaalvertalingen voor alle audio-inhoud
- Stelt zeer hoge contrasteisen (7:1 ratio voor normale tekst)
- Is vaak niet volledig haalbaar voor volledige websites en wordt daarom meestal niet als geheel vereist
Voor de meeste organisaties is niveau AA het realistische streefdoel. Dit niveau biedt substantiële toegankelijkheid voor de meeste gebruikers met beperkingen, terwijl het nog steeds praktisch implementeerbaar is. Bovendien is AA het niveau dat in de meeste wet- en regelgeving wordt vereist.
Hoe implementeer je WCAG 2.1 AA op je website?
Het implementeren van WCAG 2.1 AA-richtlijnen op een website is een systematisch proces dat aandacht vereist in alle fasen van webontwikkeling. Hier volgt een praktische aanpak:
- Audit uitvoeren: Begin met een grondige toegankelijkheidsaudit van de bestaande website. Gebruik zowel geautomatiseerde tools (zoals WAVE, Lighthouse of Axe) als handmatige tests.
- Prioriteiten stellen: Identificeer de belangrijkste toegankelijkheidsproblemen en stel een verbeterplan op, beginnend met de meest cruciale issues.
- Technische aanpassingen: Implementeer de noodzakelijke technische wijzigingen:
- Alt-teksten toevoegen aan alle betekenisvolle afbeeldingen
- Semantische HTML-structuur verbeteren (koppen, lijsten, etc.)
- Formulieren voorzien van juiste labels en foutmeldingen
- Toetsenbordnavigatie mogelijk maken voor alle functionaliteiten
- Kleurcontrast controleren en verbeteren waar nodig
- Content optimaliseren: Werk aan de toegankelijkheid van de inhoud:
- Duidelijke, begrijpelijke tekst schrijven
- Logische structuur met duidelijke koppen aanbrengen
- Video’s voorzien van ondertiteling en audiodescriptie
- Testen met gebruikers: Voer tests uit met echte gebruikers, inclusief mensen die hulptechnologieën gebruiken.
- Documentatie en training: Zorg voor goede documentatie van toegankelijkheidsmaatregelen en train contentbeheerders in toegankelijkheidsprincipes.
- Monitoring en onderhoud: Implementeer continue monitoring om ervoor te zorgen dat de website toegankelijk blijft bij updates en nieuwe content.
Nuttige tools voor het testen van webtoegankelijkheid zijn onder andere:
- WAVE: Voor visuele weergave van toegankelijkheidsproblemen
- Google Lighthouse: Voor algemene toegankelijkheidsscores
- Axe: Voor diepgaande toegankelijkheidsanalyse
- Colour Contrast Analyzer: Voor het controleren van kleurcontrasten
- Screen readers (zoals NVDA of VoiceOver): Om de ervaring van blinde gebruikers te testen
Een belangrijke overweging is om toegankelijkheid vanaf het begin in het ontwerpproces te integreren, in plaats van het achteraf toe te voegen. Dit bespaart tijd en kosten op de lange termijn.
Wat zijn de meest voorkomende fouten bij WCAG 2.1 AA-implementatie?
Bij het implementeren van WCAG 2.1 AA-richtlijnen komen bepaalde toegankelijkheidsfouten regelmatig voor. Door deze te herkennen en te vermijden, kan het proces van toegankelijk maken efficiënter verlopen:
Onvoldoende kleurcontrast:
- Tekst die te weinig contrasteert met de achtergrond (minimaal 4.5:1 vereist voor normale tekst)
- Decoratieve elementen die belangrijke informatie bevatten maar onvoldoende contrast hebben
- Kleurgebruik als enige manier om informatie over te brengen
Problemen met alt-teksten:
- Ontbrekende alt-teksten bij informatieve afbeeldingen
- Te lange of irrelevante alt-teksten die de gebruikerservaring verstoren
- Decoratieve afbeeldingen die onnodig worden beschreven (lege alt-tekst is hier beter)
Navigatie- en structuurproblemen:
- Onjuist gebruik van kopniveaus (H1, H2, etc.) zonder logische hiërarchie
- Functies die alleen met muis bedienbaar zijn en niet met toetsenbord
- Ontbrekende skiplinks om herhaalde content over te slaan
- Formulieren zonder duidelijke labels of foutmeldingen
Multimedia-toegankelijkheidsproblemen:
- Video’s zonder ondertiteling of audiodescriptie
- Audio zonder tekstalternatief
- Automatisch afspelende media zonder stopcontrole
Responsive design issues:
- Content die niet schaalt bij vergroting tot 200%
- Vastgelegde layoutelementen die niet aanpassen aan verschillende schermformaten
- Tekst in afbeeldingen die niet schaalt of onleesbaar wordt op mobiele apparaten
Code- en technische problemen:
- Onjuiste of ontbrekende ARIA-attributen
- Niet-semantische HTML (zoals divs voor knoppen of koppen)
- Dynamische content die niet wordt aangekondigd aan schermlezers
Door deze veelvoorkomende problemen proactief aan te pakken en regelmatig te testen met toegankelijkheidstools, kan een website effectiever voldoen aan WCAG 2.1 AA-richtlijnen.
Belangrijkste inzichten over WCAG 2.1 AA
Na het verkennen van WCAG 2.1 AA kunnen we enkele kernpunten samenvatten die essentieel zijn voor organisaties die webtoegankelijkheid willen verbeteren:
- WCAG 2.1 AA is de internationaal erkende standaard voor webtoegankelijkheid en vormt de basis voor wettelijke vereisten in veel landen, waaronder Nederland.
- De richtlijnen zijn gebaseerd op vier principes: Waarneembaar, Bedienbaar, Begrijpelijk en Robuust (POUR).
- Toegankelijkheid is niet alleen een wettelijke verplichting, maar biedt ook zakelijke voordelen zoals een breder publieksbereik, verbeterde gebruikerservaring en betere SEO.
- Implementatie vereist een systematische aanpak, beginnend met een audit, gevolgd door technische verbeteringen, content-optimalisatie en gebruikerstests.
- Veelvoorkomende toegankelijkheidsproblemen zoals onvoldoende kleurcontrast, ontbrekende alt-teksten en navigatieproblemen kunnen met de juiste kennis en tools worden opgelost.
Het is belangrijk om webtoegankelijkheid te zien als een continu proces in plaats van een eenmalige inspanning. Websites evolueren voortdurend met nieuwe content en functionaliteiten, wat betekent dat toegankelijkheid regelmatig moet worden geëvalueerd en verbeterd.
Voor organisaties die hun website toegankelijk willen maken volgens WCAG 2.1 AA, is het raadzaam om expertise in te schakelen en gebruik te maken van beschikbare tools en resources. Door webtoegankelijkheid vanaf het begin te integreren in het ontwerpproces, kunnen veel problemen worden voorkomen en kosten worden bespaard.
Wanneer toegankelijkheid een uitdaging lijkt of specifieke expertise vereist is, kan professionele ondersteuning waardevol zijn. Neem gerust contact op voor advies over het toegankelijk maken van websites volgens WCAG 2.1 AA-richtlijnen.