De wet digitale toegankelijkheid, officieel bekend als het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid, is een Nederlandse wetgeving die ervoor zorgt dat websites en mobiele applicaties van overheidsinstanties toegankelijk zijn voor alle gebruikers, inclusief mensen met een beperking. Deze wet is gebaseerd op de Europese Richtlijn 2016/2102 en verplicht overheidsorganisaties om te voldoen aan de internationale webrichtlijnen WCAG 2.1 niveau AA. Het doel is om digitale inclusie te bevorderen en ervoor te zorgen dat iedereen, ongeacht beperking, gelijke toegang heeft tot online overheidsinformatie en -diensten.
Wat is de wet digitale toegankelijkheid?
De wet digitale toegankelijkheid is een Nederlandse wettelijke regeling die in juli 2018 in werking is getreden. Deze wet implementeert de Europese Richtlijn 2016/2102 betreffende de toegankelijkheid van websites en mobiele applicaties van overheidsinstanties. Het kerndoel van deze wetgeving is om digitale inclusie te bevorderen door te garanderen dat online diensten van de overheid bruikbaar zijn voor alle burgers.
De wet verplicht overheidsorganisaties om hun digitale kanalen aan te passen volgens de internationale WCAG-standaard (Web Content Accessibility Guidelines) 2.1 op niveau AA. Dit omvat technische en functionele eisen die ervoor zorgen dat websites en apps bruikbaar zijn voor mensen met diverse beperkingen, zoals visuele, auditieve, motorische of cognitieve beperkingen.
Overheden moeten bovendien een toegankelijkheidsverklaring publiceren waarin staat in hoeverre hun digitale kanalen voldoen aan de vereisten en welke maatregelen genomen worden om eventuele tekortkomingen te verhelpen. De wet kent een gefaseerde invoering: voor nieuwe websites geldt de verplichting sinds september 2019, voor bestaande websites sinds september 2020, en voor mobiele applicaties sinds juni 2021.
Voor wie geldt de wet digitale toegankelijkheid?
De wet digitale toegankelijkheid geldt primair voor alle overheidsinstanties in Nederland. Hieronder vallen:
- Rijksoverheid (ministeries en uitvoeringsorganisaties)
- Provinciale overheden
- Gemeenten
- Waterschappen
- Zelfstandige bestuursorganen (ZBO’s)
Ook semi-overheidsorganisaties vallen onder de reikwijdte van deze wet, waaronder onderwijsinstellingen die grotendeels door de overheid worden gefinancierd, zoals universiteiten, hogescholen en scholen voor primair en voortgezet onderwijs.
Voor private organisaties die openbare diensten verlenen in opdracht van de overheid, geldt dat zij moeten voldoen aan de toegankelijkheidseisen voor het deel van hun digitale dienstverlening dat betrekking heeft op deze openbare taken. Voorbeelden hiervan zijn zorginstellingen, woningcorporaties en organisaties in het openbaar vervoer.
Het is belangrijk te vermelden dat hoewel private bedrijven zonder overheidsfunctie niet direct onder deze wet vallen, zij wel te maken kunnen krijgen met algemene wetgeving rondom non-discriminatie en gelijke behandeling. Bovendien overwegen sommige sectoren, zoals de financiële sector, om toegankelijkheidseisen ook voor private partijen verplicht te stellen.
Wat zijn de belangrijkste eisen van deze wet?
De wet digitale toegankelijkheid stelt dat overheidsinstanties moeten voldoen aan de WCAG 2.1 richtlijnen op niveau AA. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op vier fundamentele principes:
- Waarneembaar: Informatie en componenten van de gebruikersinterface moeten op zodanige wijze aan gebruikers worden gepresenteerd dat ze kunnen waarnemen. Dit betekent bijvoorbeeld dat afbeeldingen alternatieve tekst moeten hebben, video’s ondertiteling behoeven en content op verschillende manieren gepresenteerd moet kunnen worden.
- Bedienbaar: Componenten van de gebruikersinterface en navigatie moeten bedienbaar zijn. Dit omvat eisen zoals toetsenbordtoegankelijkheid, voldoende tijd om content te lezen, vermijden van flitsende content die epileptische aanvallen kan veroorzaken en navigatiehulpmiddelen.
- Begrijpelijk: Informatie en bediening van de gebruikersinterface moeten begrijpelijk zijn. Dit betekent dat tekst leesbaar en begrijpelijk moet zijn, webpagina’s voorspelbaar werken en gebruikers geholpen worden bij het vermijden en corrigeren van fouten.
- Robuust: Content moet robuust genoeg zijn om betrouwbaar geïnterpreteerd te kunnen worden door verschillende gebruikersagenten, waaronder hulptechnologieën. Dit vereist compatibiliteit met huidige en toekomstige technologieën.
Daarnaast verplicht de wet overheidsinstanties om een toegankelijkheidsverklaring te publiceren die aangeeft in hoeverre de website of app voldoet aan de vereisten, welke onderdelen nog niet voldoen en een planning voor verbeteringen bevat. Ook moet er een feedbackmechanisme beschikbaar zijn voor gebruikers om toegankelijkheidsproblemen te melden.
Hoe implementeer je de wet digitale toegankelijkheid op jouw website?
Het implementeren van de wet digitale toegankelijkheid op een website vergt een systematische aanpak. De volgende stappen zijn essentieel voor een succesvolle implementatie:
Begin met een toegankelijkheidsaudit om de huidige status van de website te beoordelen. Dit kan zowel geautomatiseerd als handmatig gebeuren. Geautomatiseerde tools kunnen snel technische problemen identificeren, maar handmatige tests door experts zijn onmisbaar om contextuele en gebruikerservaringsaspecten te evalueren.
Ontwikkel vervolgens een toegankelijkheidsbeleid dat vastlegt hoe de organisatie digitale toegankelijkheid benadert. Dit beleid moet niet alleen technische aspecten omvatten, maar ook processen voor content creatie, ontwikkeling en onderhoud.
Voor het technische aspect moet de website aangepast worden volgens de WCAG 2.1 AA-richtlijnen. Dit omvat onder andere:
- Semantisch correcte HTML-code gebruiken
- Alternatieve tekst toevoegen voor afbeeldingen
- Correcte kleurcontrasten implementeren
- Toetsenbordnavigatie mogelijk maken
- Formulieren toegankelijk maken
- PDF-documenten toegankelijk maken
Training van medewerkers is cruciaal voor langetermijnsucces. Zorg dat contentmakers, ontwikkelaars en managers bewust zijn van toegankelijkheidseisen en weten hoe ze deze moeten toepassen in hun dagelijkse werkzaamheden.
Publiceer een toegankelijkheidsverklaring op de website die transparant communiceert over de huidige stand van zaken, eventuele uitzonderingen en het verbeterplan. Deze verklaring moet regelmatig worden bijgewerkt.
Implementeer tot slot een continu verbeterproces, waarbij toegankelijkheid niet als eenmalig project wordt gezien maar als integraal onderdeel van de digitale strategie.
Wat is het verschil tussen WCAG 2.1 en WCAG 2.2?
WCAG 2.1 en WCAG 2.2 zijn opeenvolgende versies van de Web Content Accessibility Guidelines, met WCAG 2.2 als de meest recente versie die in oktober 2023 is gepubliceerd door het World Wide Web Consortium (W3C).
WCAG 2.1, gepubliceerd in 2018, bouwde voort op WCAG 2.0 door 17 nieuwe succescriteria toe te voegen die vooral gericht waren op mobiele toegankelijkheid, mensen met een laag gezichtsvermogen en mensen met cognitieve of leerbeperkingen. Deze versie is momenteel de standaard waarnaar verwezen wordt in de Nederlandse wet digitale toegankelijkheid.
WCAG 2.2 voegt 9 nieuwe succescriteria toe aan WCAG 2.1, gericht op:
- Verbeterde toegankelijkheid voor mensen met cognitieve beperkingen
- Betere mobiele toegankelijkheid
- Verbeteringen voor mensen met een laag gezichtsvermogen
- Toegankelijkere authenticatiemethoden (alternatieven voor CAPTCHA’s)
Een belangrijk principe van WCAG is dat elke nieuwe versie backward compatible is. Dit betekent dat een website die voldoet aan WCAG 2.2 automatisch ook voldoet aan WCAG 2.1 en 2.0. Omgekeerd geldt dit niet: een website die voldoet aan WCAG 2.1 voldoet niet automatisch aan WCAG 2.2.
Hoewel de Nederlandse wetgeving momenteel verwijst naar WCAG 2.1, is het verstandig om bij nieuwe ontwikkelingen alvast rekening te houden met WCAG 2.2, aangezien verwacht wordt dat toekomstige wetgeving hierop zal worden aangepast.
Wat zijn de gevolgen als je niet voldoet aan de wet?
Het niet voldoen aan de wet digitale toegankelijkheid kan verschillende consequenties hebben voor overheidsorganisaties. De handhaving van deze wet ligt in Nederland bij de digitale overheid en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Allereerst kunnen overheidsinstanties die niet voldoen aan de wet worden aangesproken door burgers of belangenorganisaties voor mensen met een beperking. Dit kan leiden tot formele klachten en verzoeken om aanpassingen, wat reputatieschade kan veroorzaken.
Bij aanhoudende niet-naleving kan de toezichthouder verschillende maatregelen nemen, van het geven van waarschuwingen tot het opleggen van bestuurlijke boetes. In ernstige gevallen kan ook worden overgegaan tot juridische procedures.
Daarnaast kunnen burgers met een beperking een beroep doen op algemene wetgeving tegen discriminatie, zoals de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (Wgbh/cz). Dit kan leiden tot rechtszaken waarin schadevergoedingen worden geëist.
Naast directe handhaving bestaat er ook indirecte druk via monitoring en rapportage. Overheidsinstanties worden regelmatig geëvalueerd op hun digitale toegankelijkheid, en de resultaten worden openbaar gemaakt. Dit creëert transparantie en kan leiden tot publieke en politieke druk om verbeteringen door te voeren.
Wat zijn de voordelen van een toegankelijke website?
Een toegankelijke website biedt veel meer voordelen dan alleen wettelijke compliance. Het implementeren van de WCAG-richtlijnen levert organisaties verschillende strategische voordelen op:
Het bereik van de website wordt aanzienlijk vergroot. Ongeveer 20% van de Nederlandse bevolking heeft een vorm van beperking die invloed kan hebben op hun internetgebruik. Door toegankelijk te zijn, bereikt een organisatie deze grote groep potentiële gebruikers.
Toegankelijkheidsmaatregelen verbeteren de gebruikerservaring voor iedereen, niet alleen voor mensen met een beperking. Duidelijke navigatie, goede contrastwaarden en een logische structuur maken websites gemakkelijker te gebruiken voor alle bezoekers.
Er is een directe relatie tussen toegankelijkheid en zoekmachineoptimalisatie (SEO). Veel toegankelijkheidsmaatregelen, zoals semantische HTML, alternatieve teksten voor afbeeldingen en een logische structuur, helpen zoekmachines de content beter te begrijpen, wat leidt tot een hogere ranking.
Een toegankelijke website werkt ook beter op verschillende apparaten en in verschillende omstandigheden, zoals op mobiele telefoons, bij langzame internetverbindingen of in luidruchtige omgevingen. Dit verbetert de technische prestaties en gebruikerservaring in het algemeen.
Bovendien draagt een toegankelijke website bij aan een positief maatschappelijk imago van de organisatie. Het toont een commitment aan inclusie en maatschappelijk verantwoord ondernemen, wat steeds belangrijker wordt voor het publiek.
Hoe kunnen wij je helpen met digitale toegankelijkheid?
Digitale toegankelijkheid implementeren kan complex lijken, maar met de juiste expertise wordt het een waardevol onderdeel van de digitale strategie. De wet digitale toegankelijkheid verplicht overheidsinstanties om te voldoen aan internationale standaarden, maar biedt tegelijkertijd een kader om websites beter te maken voor alle gebruikers.
Buro voor de Boeg heeft uitgebreide ervaring met het ontwikkelen van toegankelijke websites en webapplicaties die voldoen aan de WCAG-richtlijnen. We werken voor diverse gemeenten en overheidsinstanties, waarbij we ervoor zorgen dat alle projecten minimaal voldoen aan WCAG 2.1 niveau AA.
We kunnen ondersteunen bij verschillende aspecten van digitale toegankelijkheid:
- Het uitvoeren van toegankelijkheidsaudits om de huidige status te beoordelen
- Het ontwikkelen van toegankelijke WordPress-websites die voldoen aan alle vereisten
- Het opstellen van verbeterplannen om bestaande websites toegankelijk te maken
- Training en begeleiding van teams bij het implementeren van toegankelijkheidsmaatregelen
Door onze gespecialiseerde kennis en ons uitgebreide partnernetwerk met auditors kunnen we snel schakelen en zorgen voor een soepele implementatie van alle toegankelijkheidseisen. Zo krijgt elke gebruiker, ongeacht beperking, gelijke toegang tot digitale informatie en diensten.
Wil je meer weten over hoe jouw organisatie kan voldoen aan de wet digitale toegankelijkheid? Neem dan contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek.